Το νησί της Σάμου χτυπήθηκε από δυνατό σεισμό μετά από 116 χρόνια
Δρ. Μαργαρίτα Σέγκου, Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία
παραπομπή: Σέγκου, Μ., 2020, Το νησί της Σάμου χτυπήθηκε από δυνατό σεισμό μετά από 116 χρόνια, Temblor, http://doi.org/10.32858/temblor.132
Στις 30 Οκτ., ένας καταστροφικός σεισμόςμε μέγεθος Μ=7.0 χτύπησε σε θαλάσσιο χώρο 14 χλμ από τη βόρεια ακτή της Σάμου. Οι ζημιές σε παλιές κατασκευές και ιστορικά κτήρια από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα είναι σημαντικές. Ο σεισμός πιθανότατα συνέβει σε ένα γνωστό κανονικού τύπου ρήγμα με διεύθυνση Α-Δ και ακολουθήθηκε από τσουνάμι που έφτασε στο Βαθύ, πλημμυρίζοντας 300 μ. εσωτερικά στο λιμάνι, και στη πόλη Izmir. Παλιρροιογράφος στο λιμάνι της Κω κατέγραψε προσωρινή άνοδο της θαλάσσιας στάθμης 0.5 μ. Ακόμη και στην Αθήνα, 350χλμ δυτικά ο σεισμός έγινε αισθητός.
Ανάλογος σε μέγεθος σεισμός έχει να γίνει στη Σάμο από το 1904. Τότε, ο σεισμός μεγέθους Μ=6.8 συνέβει πιθανότατα σε ένα πάλι κανονικού-τύπου ρήγμα κοντά στη νότια ακτή της Σάμου. Τα έτη που ακολούθησαν ορισμένοι σεισμοί συνέβησαν στα δυτικά παράλια της Τουρκίας (Paradisopoulou et al., 2010), αν και η άμεση σύνδεση με το σεισμό του 1904 είναι αβέβαιη.
Οι μετασεισμοί στο περιθώριο του Αιγαίου-Ανατολίας
Μέσα σε λίγες ώρες μετά από ένα μεγάλο σεισμό οπουδήποτε στον κόσμο, η Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία, όπως και άλλα ινστιτούτα ανά τον κόσμο, υπολογίζουν το πλάτος και τη διεύθυνση της ολίσθησης του ρήγματος κατά τη διάρκεια του σεισμού. Αυτά τα στοιχεία είναι κρίσιμα προκειμένου οι σεισμολόγοι να εκτιμήσουν την πιθανή κατανομή των επικέντρων των μετασεισμών τις κρίσιμες πρώτες ημέρες. Από την παγκόσμια εμπειρία γνωρίζουμε ότι οι μετασεισμοί ενδέχεται να ξεπερνούν σε ζημιές ακόμα και τους κύριους σεισμούς.
Η αρχική ανάλυση από τους σεισμολόγους δείχνει ότι υπάρχει μια σχετική αβεβαιότητα σχετικά με τα χαρακτηριστικά του ρήγματος, ειδικά σχετικά με αν κλίνει προς Βορρά ή Νότο, αλλά μέχρι τώρα τα δεδομένα συνηγορούν ότι σημαντική ολίσθηση συνέβει κοντά στο επίκεντρο αλλά και σε ένα δεύτερο επιφανειακό τμήμα του ρήγματος. Από την παγκόσμια εμπειρία οι σεισμολόγοι υποθέτουν ότι οι μετασεισμοί γεμίζουν τον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ των τμημάτων του ρήγματος που ολίσθησε κατά τον κύριο σεισμό. Αυτή ακριβώς η παρατήρηση μπορεί να μας δώσει τις πρώτες ώρες μια εκτίμηση ότι μετασεισμοί αναμένονται σε ένα πιο επιφανειακό τμήμα του ρήγματος που φαίνεται να είναι πιο κοντά στη βόρεια ακτή της Σάμου.
Οι μετασεισμοί είναι ένας μηχανισμός εξισορρόπησης τάσεων του φλοιού της Γης που επηρεάζει και την ευαίσθητη ισορροπία των ρηγμάτων στην εύρυτερη περιοχή μετά από ένα μεγάλο σεισμό. Η θεωρία μεταφοράς των στατικών τάσεων παραμένει μέχρι σήμερα η κύρια επιστημονική αρχή των σεισμολόγων προκειμένου να προσεγγίσουν τις διαδικασίες γένεσης σεισμών, και να βελτιώσουν τα μαθηματικά μοντέλα εξάπλωσης των μετασεισμών (Segou, 2020). Τα δεδομένα των πρώτων 30 ωρών δείχνουν ότι ο σεισμός της Σάμου οδήγησε σε περαιτέρω φόρτιση κάποια ρήγματα, αυξάνοντας την πιθανότητα για μελλοντικούς σεισμούς, ενώ κάποια άλλα ρήγματα αποφορτίστηκαν.
Τα σφάλματα έφτασαν κοντά στην αποτυχία
Αρχικές αναλύσεις δείχνουν ότι τα ρήγματα κοντά στη Σάμο έχουν δεχθεί επιπλέον στατικές τάσεις ενώ τα ρήγματα βόρεια της πόλη του Izmir έχουν αποφορτιστεί, αλλά μόνο ελάχιστα. Αυτές οι πρώτες εκτιμήσεις αντανακλούν μία πρώτη ποιοτική εκτίμηση για το δυναμικό των μετασεισμών αλλά καθώς υψηλής ανάλυσης δεδομένα είναι διαθέσιμα τις επόμενες μέρες, καινοτόμα μαθηματικά μοντέλα που συνδέουν τις σεισμολογικές παρατηρήσεις με στοιχεία Μηχανικής Συνεχών Μέσων, θα μας προσφέρουν μια ποσοτικοποίηση των αναμενόμενων μετασεισμών στο χώρο και το χρόνο. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι περιοχές όπως ο ελληνικός χώρος εκδηλώνουν επιφανειακή σεισμικότητα λόγω του φαινόμενο γνωστό ως dynamic triggering, που εξηγεί την εκδήλωση σεισμών μικρού μεγέθους από τη διέλευση των σεισμικών κυμάτων μέσω του φλοιού.
Συχνά, τα αρχικά δεδομένα και η ερμηνεία τους χαρακτηρίζονται από επιστημονική αβεβαιότητα αλλά, όπως και σε αυτή την περίπτωση, δείχνουν ότι τα ιδιαιτέρως πολύπλοκα δίκτυα ρηγμάτων στο Ανατολικό Αιγαίο πρέπει να αναλυθούν με προσοχή μετά από ένα καταστροφικό σεισμό. Οι μετασεισμοί θα συνεχιστούν για τους επόμενους μήνες, όπως αναμένεται για σεισμό αυτού του μεγέθους. Το παραπάνω υπογραμμίζει την ανάγκη για πύκνωση των σεισμολογικών δικτύων στην Ελλάδα και την Τουρκία.